5 jaar zzp’er! Hoera!

4. hurray 5 jaarToen vriendin en collegataaldier Anne vorig jaar een feestje organiseerde omdat haar bedrijf Marble 5 jaar bestond, ging ik in mijn mappen op zoek naar dat papiertje van de Kamer van Koophandel. 17 augustus 2009 was de dag dat ik Elsbeth Witt Teksten en Vertalingen inschreef. En dat is vandaag precies 5 jaar geleden! De meeste zzp’ers houden het geen 5 jaar vol, dus dat is een behoorlijke prestatie, al zeg ik het zelf. Geen feestje, maar wel een terugblikblog vandaag! Het is een longread geworden. Sorry… je kunt alinea’s skippen als je dat wilt. (En de supertoffe illustraties zijn gemaakt door Thalien Colenbrander!)

1. naar de KvKTimehop: vijf jaar terug

17 augustus 2009 was een regenachtige dag. Ik fietste met een kapotte paraplu naar het gebouw van een van de meest nutteloze instituten van Nederland en kwam daar doorweekt aan. Mijn haren plakten aan mijn gezicht en mijn mascara zat op mijn kin. De vrouw achter het bureau keek alsof er per ongeluk een zwerver binnen was gekomen en bij haar aan tafel was gaan zitten. Toen ik zei waarvoor ik kwam, antwoordde ze: ‘Je kunt niet zomaar een bedrijf beginnen, hoor!’ Toen ik vervolgens uitlegde waar ik mee bezig was, wat voor werk ik deed en waarom ik het tijd vond voor fulltime zzp’en, werd ze ineens helemaal enthousiast. Ze liep weg en kwam terug met een stapel boeken. Die had ze in haar lunchpauze bij de bieb gehaald voor de vakantie. Terwijl zij formulieren ging halen en mijn paspoort ging kopiëren, kon ik vast wel even kijken welke boeken ik het lezen waard vond, want ik had immers verstand van romans. Nadat we nog wat kletsten over de thrillers van Saskia Noort en de chicklits van Jill Mansell, ondertekende ik een paar dingen en toen was Elsbeth Witt Teksten en Vertalingen geboren.

Fulltime zzp’en? Eng!

Fulltime freelancen leek me altijd verschrikkelijk. Ik ben niet zo stressbestendig en al helemaal niet assertief genoeg om zomaar te gaan bedelen om werk bij mensen die ik niet ken. Na een paar jaar school voor journalistiek (niet afgemaakt) en Engelse Taal en Cultuur (wel afgemaakt) en wat tijdelijke banen in het onderwijs en op redacties, was ik op zoek naar een vaste baan. Ik reageerde vooral op banen die onderwijs en schrijven of communicatie combineerden. Ondertussen vertaalde ik boeken en deed ik hier en daar redactieklussen. Toen ik gevraagd werd om de redactiecoördinatie van een maandelijks tijdschrift te doen, zei ik ja. Het was een grote freelanceklus die iedere maand zou terugkomen. Ineens kreeg ik nog meer vaste redactieklussen en nog een boekvertaling en dacht ik: euh… volgens mij is dit fulltime zzp’en: let’s do this! Bijbanen, tijdelijke banen, freelanceklussen en stages hadden mij in de jaren ervoor zo veel contacten bezorgd dat ik in het begin geen moeite had om opdrachten te vinden. Mijn schrikbeeld van enge netwerkborrels waar ik niemand kende en nog engere telefoontjes naar bedrijven om om werk te bedelen, bleek voor mij godzijdank niet de werkelijkheid van het zzp’en.

2. yellow hump road

Financiële crisis?

Het is helaas niet de meest gunstige tijd om als vertaler, schrijver en redacteur te zzp’en. De dingen die ik het allerleukst vind, leveren vaak het minste op en veel vaste klussen kwamen in de eerste paar jaar te vervallen omdat er bijvoorbeeld een tijdschrift failliet ging. Jarenlang heb ik het financieel maar net gered en dit jaar maakte ik voor het eerst mee dat ik het eigenlijk net niet redde. Dat is gek, want als je het mij zou vragen, dan is het afgelopen jaar het meest succesvolle jaar in mijn carrière tot nu toe geweest. Ik heb gewoon drie (!) romans uitgebracht en daar word ik zo blij van! Iedere dag stond ik op en dacht ik: whaaaa, ik mag gewoon de hele dag schrijven! Dit is wat ik nu doe! Hoe awesome is dat? Omdat ik dit heel graag wil blijven doen, moet ik andere keuzes gaan maken en nee zeggen tegen dingen die ik wel heel leuk vind, maar die helaas niet zo veel opleveren (zoals boekvertalingen). Even twijfelde ik of ik moest doorgaan met zzp’en, maar ik heb de knoop doorgehakt. Ik ben zo ver gekomen en ik ga heel hard mijn best doen om toffe klussen te vinden, zodat ik daarnaast romans kan blijven schrijven. Ik ben er echt van overtuigd dat als je doet wat je het aller-allerliefste doet, zich dat uiteindelijk zal uitbetalen. In liefde, regenbogen, blijheid, awesomeness én euro’s. Dus ik ga door!

3. rainbow awesomeness

Follow the yellow brick road

De afgelopen 5 jaar zijn er veel dingen op mijn pad gekomen en heb ik steeds beter ontdekt in welke richting ik dat pad wil sturen. En dat is misschien wel de belangrijkste les: IK bepaal waar het pad heengaat. Het lijkt soms misschien alsof ik er geen moeite voor hoef te doen en dingen automatisch op mijn pad komen. Maar dingen worden me niet zomaar in mijn schoot geworpen. De keuzes die ik de afgelopen 5 jaar heb gemaakt, hebben mijn pad een bepaalde richting opgestuurd. En al die keuzes – die ík heb gemaakt – hebben vervolgens weer bepaalde mensen op mijn pad gebracht. Snap je het nog? Nou ja, kort samengevat: iets met een pad en dat je zelf achter het stuur zit. (En ik rijd niet eens auto, deze metafoor vliegt uit de bocht…).

Tot slot: mijn belangrijkste zzp-tips op een rij:

  • Probeer normale werktijden en weekenden aan te houden. Niemand is ervoor gemaakt om 7 dagen per week altijd overal te werken. Je lichaam trekt dat niet. Overal pijn, fysiodrama’s, labiliteit, algeheel instortgevaar. Niet doen.
  • Probeer tegelijkertijd te genieten van de vrijheid die je als zzp’er vaak hebt. Je kunt gaan shoppen op dinsdagochtend en het werk desnoods op zaterdagmiddag inhalen.
  • Maak een ruime en realistische planning.
  • Zet de kluizenaarmodus af en toe uit en ga met een collega-zzp’er werken. Goed voor de productiviteit, gezellig en je mag mascara op en schone kleren aan, jee!
  • Zeg niet overal ‘ja’ op. Ik stel mezelf 2 vragen: 1. Is het leuk? 2. Levert het wat op? Als het antwoord 2x nee is doe ik het niet. Als alleen het antwoord op vraag 1 nee is, liever ook niet.
  • Ergens ‘koffie gaan drinken’ levert 9 van de 10 keer niets meer op dan een kop koffie.
  • Administratie sucks. Mijn boekhouder doet mijn belasting en ik probeer alles zo goed mogelijk bij te houden, maar dat zou ik nóg beter moeten doen. Ik zou ook een begroting moeten maken zodat ik niet voor verrassingen kom te staan. Vergeet ik soms… oeps…
  • Denk goed na over wat je ‘gratis’ doet. Je kunt bij de Albert Heijn niet afrekenen met ‘goed voor op je cv’ en ‘naamsbekendheid’.
  • Als mensen niet weten wat je doet, kunt en wilt, dan komt er ook nooit iets van. Ik vertel mensen constant dat ik romans wil schrijven en klussen zoek als redacteur en (web)tekstschrijver.
  • Acquisitie als je het druk hebt. (Vergeet ik vaak… waardoor ik na een drukke periode vaak ineens geen werk meer heb. Het bekende ‘hollen of stilstaan’.)
  • Doe iets niet als het om wat voor reden dan ook niet goed voelt. Je gevoel klopt.
  • Online aanwezigheid. Ja, mijn blog, website en mijn aanwezigheid op sociale media leveren regelmatig opdrachten op. Dat werkt echt, maar je moet er wel actief mee bezig zijn.
  • Dat gevoel bij een nieuwe opdrachtgever van ‘straks val ik door de mand en komen ze erachter dat ik dit helemaal niet kan’, is na 5 jaar nog niet verdwenen. Maar het gaat de goede kant op… volgens mij kan ik soms best wel wat.

Volg mij op Bloglovin’ of Facebook!

Schaduw of schijnwerper: de zichtbaarheid van de vertaler

Op 14 en 15 december zijn de Literaire Vertaaldagen. Op 14 december is er een symposiumdag. Het thema dit jaar is: ‘Schaduw of schijnwerper – de zichtbaarheid van de vertaler.’

Als ik moet kiezen tussen schaduw of schijnwerper, ga ik voor schijnwerper. Als boekvertaler ben je niet de auteur. Dat snap ik uiteraard ook wel. Ik hoef dan ook niet met mijn naam op de cover. Toch ben ik maanden met zo’n boek bezig. Ik duik er helemaal in en probeer er echt iets moois van te maken. Daar wil ik graag wel de waardering voor. Ook wil ik dat mensen weten dat ik vertaal. Zo kom ik aan nieuwe opdrachtgevers!

Media
Als er in een krant een bespreking van een vertaling staat en het prachtige taalgebruik, de lekkere leesbaarheid en de vlotte schrijfstijl worden geroemd… dan mag je er als recensent best wel even bij vermelden dat het een vertaling is. Het leest misschien zo gemakkelijk dat je helemaal niet doorhebt dat het een vertaling is. En juist dat is de verdienste van de vertaler! Zet de naam van de vertaler erbij (Nrc en nrc.next doen dit al) en vermeld ook dat het goed vertaald is.

Uitgeverijen
Ik werk voor verschillende uitgeverijen. Ik heb bij alle uitgeverijen heel leuk contact met de mensen die er werken. Toch is de cultuur bij uitgeverijen vaak zo dat alles om de auteur draait en dat de vertalers bijvoorbeeld niet genoemd worden op de website of in de brochures. Die brochures zijn bedoeld voor boekhandels en die hebben niets met de naam van een vertaler. Maar ze staan vaak ook voor het publiek online en de brochure van de ene uitgever wordt uiteraard door de andere uitgever bestudeerd. Dat weet ik nog van toen ik zelf bij een uitgever stage liep. De folders van de concurrenten worden grondig bestudeerd. Als mijn naam daar bij staat, is dat voor mij gunstig!

Doe-het-zelf
Degene die het beste voor naamsbekendheid en schijnwerpers kan zorgen, is de vertaler zelf! Ik doe dat onder ander met mijn website. Onder het kopje Vertalingen zie je mijn portfolio en ik blog ook regelmatig over mijn vertaalwerk. Ik vind het leuk om een kijkje achter de schermen te geven. Hierdoor krijg ik veel reacties van lezers. Vooral naar aanleiding van de tienerboeken die ik vertaal. Meiden mailen mij met de vraag wanneer het volgende deel uitkomt of of ik weet hoe de jongen op de cover van het boek heet. Ik verwijs ze netjes naar de uitgever, maar het is toch leuk dat ze mij vinden!

Ook zie je op mijn website wat ik nog meer allemaal doe. De klanten voor wie ik vertaal, zien zo dat ik ook schrijf en correctiewerk en zakelijke vertalingen doe. Dit heeft me al regelmatig opdrachten opgeleverd.

Een praktijkvoorbeeld: een uitgever waar ik mee aan het mailen was over een boekvertaling mailde me dat ze op het moment niets voor me hadden, maar dat ze op mijn site zagen dat ik ook corrigeer. Ik heb nu al een aantal correctie-opdrachten voor deze uitgeverij gedaan.

Social media
Ja, ik twitter en ik facebook en ik zit op LinkedIn. Heb je daar nou echt iets aan? Ja! Social media is vooral een kwestie van doen. Een account aanmaken en gaan zitten wachten, levert natuurlijk niets op. Doe mee aan #vertaalpraat op vrijdagochtend en discussieer met ander vertalers. Kijk eens op de Facebook of Twitter van Taaldieren (door collega’s Anne, Anne Marie en mijzelf opgericht). Hier vind je vaak opdrachten. Ook organiseren we borrels, waar je collega’s ontmoet. Dit leidt vaak tot nieuwe samenwerkingen en nieuwe opdrachten.

Een praktijkvoorbeeld: een vertaler die ik ken van een Taaldierenborrel krijgt een nieuwe opdracht maar is hier zelf te druk voor. Ze verwijst door naar mij en ik kan de opdracht vervolgens doen.

Maak een lijst met vertalers aan op Twitter. Twitter over je werk. Laat het weten als je ruimte hebt voor nieuwe opdrachten. Zet foto’s van je laatste boekvertaling op je zakelijke Facebookpagina. Kortom: laat weten dat je er bent. Uitgevers, vertaalbureaus en al hun medewerkers twitteren en facebooken ook en voor je het weet, klikt iemand naar aanleiding van jouw tweet op je site en krijg je een mail met een opdracht. Dat is mij meerdere malen overkomen.

Een praktijkvoorbeeld: vorige week begon ik op mijn (zakelijke) Facebookpagina een discussie over de tarieven voor (algemeen) boekvertalers, met als gevolg: een leuke nieuwe opdracht!

Dus vertalers: laat van je horen!

Lees meer over dit thema:

De freelanceval

Dit blog is geschreven als gastblog voor de website Ervaringen van twee freelancers

‘Pas je op voor de freelanceval?’ zeiden freelancers toen ik ging freelancen.
‘Wat is de freelanceval?’ vroeg ik. ‘Dat je iedere dag tot 11 uur uitslaapt en om 15 uur besluit dat je wel genoeg hebt gewerkt omdat Oprah op tv is?’
‘Nee,’ zeiden de freelancers. ‘De freelanceval is juist dat je te veel klussen aanneemt en dat je overal ja op zegt.’
Nou, dacht ik. Wat een luxeprobleem, zeg. Te véél werk? Was het maar zo’n feest!

Continue reading

Naalden en speeddaten


Dit is het vervolg op mijn blog Jagen en Verzamelen, waarin ik erachter kom dat mijn theorie wellicht niet klopt en dat mijn nieuwe fysiotherapeut heel goed zou zijn in speeddaten.

Mijn nieuwe fysiotherapeut, ik noem hem ook wel ‘de beul van Wittevrouwen’, zou echt heel goed zijn in speeddaten. En ook in eerste dates. Ik vermoed dat hij tijdens zijn opleiding naast het vak ‘Naalden in spieren’ ook het vak ‘Afleidingstechnieken voor gevorderden’ heeft gevolgd.

Continue reading