Toen vriendin en collegataaldier Anne vorig jaar een feestje organiseerde omdat haar bedrijf Marble 5 jaar bestond, ging ik in mijn mappen op zoek naar dat papiertje van de Kamer van Koophandel. 17 augustus 2009 was de dag dat ik Elsbeth Witt Teksten en Vertalingen inschreef. En dat is vandaag precies 5 jaar geleden! De meeste zzp’ers houden het geen 5 jaar vol, dus dat is een behoorlijke prestatie, al zeg ik het zelf. Geen feestje, maar wel een terugblikblog vandaag! Het is een longread geworden. Sorry… je kunt alinea’s skippen als je dat wilt. (En de supertoffe illustraties zijn gemaakt door Thalien Colenbrander!)

Timehop: vijf jaar terug

17 augustus 2009 was een regenachtige dag. Ik fietste met een kapotte paraplu naar het gebouw van een van de meest nutteloze instituten van Nederland en kwam daar doorweekt aan. Mijn haren plakten aan mijn gezicht en mijn mascara zat op mijn kin. De vrouw achter het bureau keek alsof er per ongeluk een zwerver binnen was gekomen en bij haar aan tafel was gaan zitten. Toen ik zei waarvoor ik kwam, antwoordde ze: ‘Je kunt niet zomaar een bedrijf beginnen, hoor!’ Toen ik vervolgens uitlegde waar ik mee bezig was, wat voor werk ik deed en waarom ik het tijd vond voor fulltime zzp’en, werd ze ineens helemaal enthousiast. Ze liep weg en kwam terug met een stapel boeken. Die had ze in haar lunchpauze bij de bieb gehaald voor de vakantie. Terwijl zij formulieren ging halen en mijn paspoort ging kopiëren, kon ik vast wel even kijken welke boeken ik het lezen waard vond, want ik had immers verstand van romans. Nadat we nog wat kletsten over de thrillers van Saskia Noort en de chicklits van Jill Mansell, ondertekende ik een paar dingen en toen was Elsbeth Witt Teksten en Vertalingen geboren.

Fulltime zzp’en? Eng!

Fulltime freelancen leek me altijd verschrikkelijk. Ik ben niet zo stressbestendig en al helemaal niet assertief genoeg om zomaar te gaan bedelen om werk bij mensen die ik niet ken. Na een paar jaar school voor journalistiek (niet afgemaakt) en Engelse Taal en Cultuur (wel afgemaakt) en wat tijdelijke banen in het onderwijs en op redacties, was ik op zoek naar een vaste baan. Ik reageerde vooral op banen die onderwijs en schrijven of communicatie combineerden. Ondertussen vertaalde ik boeken en deed ik hier en daar redactieklussen. Toen ik gevraagd werd om de redactiecoördinatie van een maandelijks tijdschrift te doen, zei ik ja. Het was een grote freelanceklus die iedere maand zou terugkomen. Ineens kreeg ik nog meer vaste redactieklussen en nog een boekvertaling en dacht ik: euh… volgens mij is dit fulltime zzp’en: let’s do this! Bijbanen, tijdelijke banen, freelanceklussen en stages hadden mij in de jaren ervoor zo veel contacten bezorgd dat ik in het begin geen moeite had om opdrachten te vinden. Mijn schrikbeeld van enge netwerkborrels waar ik niemand kende en nog engere telefoontjes naar bedrijven om om werk te bedelen, bleek voor mij godzijdank niet de werkelijkheid van het zzp’en.

Financiële crisis?

Het is helaas niet de meest gunstige tijd om als vertaler, schrijver en redacteur te zzp’en. De dingen die ik het allerleukst vind, leveren vaak het minste op en veel vaste klussen kwamen in de eerste paar jaar te vervallen omdat er bijvoorbeeld een tijdschrift failliet ging. Jarenlang heb ik het financieel maar net gered en dit jaar maakte ik voor het eerst mee dat ik het eigenlijk net niet redde. Dat is gek, want als je het mij zou vragen, dan is het afgelopen jaar het meest succesvolle jaar in mijn carrière tot nu toe geweest. Ik heb gewoon drie (!) romans uitgebracht en daar word ik zo blij van! Iedere dag stond ik op en dacht ik: whaaaa, ik mag gewoon de hele dag schrijven! Dit is wat ik nu doe! Hoe awesome is dat? Omdat ik dit heel graag wil blijven doen, moet ik andere keuzes gaan maken en nee zeggen tegen dingen die ik wel heel leuk vind, maar die helaas niet zo veel opleveren (zoals boekvertalingen). Even twijfelde ik of ik moest doorgaan met zzp’en, maar ik heb de knoop doorgehakt. Ik ben zo ver gekomen en ik ga heel hard mijn best doen om toffe klussen te vinden, zodat ik daarnaast romans kan blijven schrijven. Ik ben er echt van overtuigd dat als je doet wat je het aller-allerliefste doet, zich dat uiteindelijk zal uitbetalen. In liefde, regenbogen, blijheid, awesomeness én euro’s. Dus ik ga door!

Follow the yellow brick road

De afgelopen 5 jaar zijn er veel dingen op mijn pad gekomen en heb ik steeds beter ontdekt in welke richting ik dat pad wil sturen. En dat is misschien wel de belangrijkste les: IK bepaal waar het pad heengaat. Het lijkt soms misschien alsof ik er geen moeite voor hoef te doen en dingen automatisch op mijn pad komen. Maar dingen worden me niet zomaar in mijn schoot geworpen. De keuzes die ik de afgelopen 5 jaar heb gemaakt, hebben mijn pad een bepaalde richting opgestuurd. En al die keuzes – die ík heb gemaakt – hebben vervolgens weer bepaalde mensen op mijn pad gebracht. Snap je het nog? Nou ja, kort samengevat: iets met een pad en dat je zelf achter het stuur zit. (En ik rijd niet eens auto, deze metafoor vliegt uit de bocht…).

Tot slot: mijn belangrijkste zzp-tips op een rij:

• Probeer normale werktijden en weekenden aan te houden. Niemand is ervoor gemaakt om 7 dagen per week altijd overal te werken. Je lichaam trekt dat niet. Overal pijn, fysiodrama’s, labiliteit, algeheel instortgevaar. Niet doen.
• Probeer tegelijkertijd te genieten van de vrijheid die je als zzp’er vaak hebt. Je kunt gaan shoppen op dinsdagochtend en het werk desnoods op zaterdagmiddag inhalen.
• Maak een ruime en realistische planning.
• Zet de kluizenaarmodus af en toe uit en ga met een collega-zzp’er werken. Goed voor de productiviteit, gezellig en je mag mascara op en schone kleren aan, jee!
• Zeg niet overal ‘ja’ op. Ik stel mezelf 2 vragen: 1. Is het leuk? 2. Levert het wat op? Als het antwoord 2x nee is doe ik het niet. Als alleen het antwoord op vraag 1 nee is, liever ook niet.
• Ergens ‘koffie gaan drinken’ levert 9 van de 10 keer niets meer op dan een kop koffie.
• Administratie sucks. Mijn boekhouder doet mijn belasting en ik probeer alles zo goed mogelijk bij te houden, maar dat zou ik nóg beter moeten doen. Ik zou ook een begroting moeten maken zodat ik niet voor verrassingen kom te staan. Vergeet ik soms… oeps…
• Denk goed na over wat je ‘gratis’ doet. Je kunt bij de Albert Heijn niet afrekenen met ‘goed voor op je cv’ en ‘naamsbekendheid’.
• Als mensen niet weten wat je doet, kunt en wilt, dan komt er ook nooit iets van. Ik vertel mensen constant dat ik romans wil schrijven en klussen zoek als redacteur en (web)tekstschrijver.
• Acquisitie als je het druk hebt. (Vergeet ik vaak… waardoor ik na een drukke periode vaak ineens geen werk meer heb. Het bekende ‘hollen of stilstaan’.)
• Doe iets niet als het om wat voor reden dan ook niet goed voelt. Je gevoel klopt.
• Online aanwezigheid. Ja, mijn blog, website en mijn aanwezigheid op sociale media leveren regelmatig opdrachten op. Dat werkt echt, maar je moet er wel actief mee bezig zijn.
• Dat gevoel bij een nieuwe opdrachtgever van ‘straks val ik door de mand en komen ze erachter dat ik dit helemaal niet kan’, is na 5 jaar nog niet verdwenen. Maar het gaat de goede kant op… volgens mij kan ik soms best wel wat.

Volg mij op Bloglovin’ of Facebook!